Hawliau LHDT yn y Deyrnas Unedig

Mae hawliau lesbiaid, hoyw, deurywiol a thrawsrywiol (LHDT) yn y Deyrnas Unedig wedi esblygu'n sylweddol dros amser er bod ychydig bach o wahaniaeth rhwng pedair cenedl gwledydd y Deyrnas Unedig.

Cyn ac yn ystod creadigaeth y DU, gwelwyd gwrthdaro rhwng Cristnogaeth a chyfunrywioldeb. Ystyriwyd gweithgarwch rhywiol cyfunryw yn bechadurus, ac fe'i gwnaed yn anghyfreithlon â chosb marwolaeth iddo o dan Ddeddf Sodomiaeth 1533. Daeth hawliau LHDT i'r amlwg yn gyntaf pan wnaed gweithgarwch rhywiol cyfunryw yn gyfreithlon yng ngwledydd Prydain rhwng 1967 ac 1982.

Ers dechreuad yr 21g, mae cefnogaeth i hawliau LHDT wedi cynyddu. Bodolai rhai deddfau ar gyfer pobl LHDT ers 1999, ond cawsant eu hymestyn i bob agwedd o fywyd gan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Yn 2000, diddymwyd gwaharddiad Lluoedd Arfog Ei Mawrhydi ar unigolion LHDT yn gweithio'n agored iddynt. Cafwyd oed cydsynio cyfartal yn 2001, beth bynnag fo cyfeiriadedd rhywiol yr unigolyn. Mae gan bobl drawsrywiol yr hawl i newid eu rhyw yn gyfreithlon ers 2005. Yn yr un flwyddyn, rhoddwyd yr hawl i gyplau cyfunryw i gael partneriaeth sifil, gyda strwythur cyfreithiol tebyg i briodas a'r hawl i fabwysiadu yn Lloegr a Chymru. Cyflwynodd yr Alban hawliau mabwysiadu i gyplau cyfunryw yn hwyrach yn 2009, a Gogledd Iwerddon yn 2013. Cyfreithlonwyd priodas gyfunryw yn y Deyrnas Unedig yng Nghymru, Lloegr a'r Alban yn 2014,^[1] ond parha i fod yn anghyfreithlon yng Ngogledd Iwerddon lle caiff ei ystyried yn bartneriaeth sifil.

Erbyn heddiw, mae gan ddinasyddion LHDT y mwyafrif o'r un hawliau a dinasyddion na sydd yn LHDT ac mae'r DU yn darparu un o'r cymdeithasau mwyaf rhydd yn y byd ar gyfer ei chymunedau LHDT. Mewn adolygiad gan IGLA-Europe yn 2014 ar hawliau LHDT, derbyniodd y DU y sgôr uchaf yn Ewrop, gyda chynnydd o 82% tuag at "barch at hawliau dynol a chydraddoldeb lawn."^[2] Yn ogystal â hyn, yng ngwledydd Prydain y ceir yn nifer fwyaf o Aelodau Seneddol LHDT yn y byd.^[3]

Amcangyfrifodd Arolwg An Integrated Household fod 1.5% o bobl y DU yn ystyried eu hunain yn hoyw, lesbiad neu'n gyfunrywiol, sy'n llawer is nag amcangyfrifon blaenorol o 5–7%.^[4] Wrth ddadansoddi'r ystadegau hyn, dywedodd llefarydd ar ran Swyddfa'r Ystadegau Gwladol, "Gall berson ymgymryd mewn gweithgarwch rhywiol a rhywun o'r un rhyw ond heb ystyried eu hunain yn hoyw."^[5] Mae cymunedau LHDT wedi eu sefydlu ar draws y DU, ond yn fwyaf amlwg ym Mirmingham, Blackpool, Brighton, Leeds, Lerpwl, Llundain, Manceinion a Newcastle, gyda phob un ohonynt yn cynnal gwyliau balchder hoyw.

1. ↑  Government announces date of first same-sex marriages in England and Wales. Pink News.
2. ↑  ILGA-Europe Rainbow Map Mai 2014.
3. ↑  Britain has elected the most LGBTI MPs in the world.
4. ↑  Gwall wrth ddefnyddio Nodyn:Dyf gwe: mae'r paramedrau url a teitl yn angenrheidiol..
5. ↑  In the closet or not?.